Era fira darrèra de Vielha

Damb era arribada dera tardor e deth mes d'octobre, arriben es hèires. N'auem en Les, Salardú, Vielha e Bossòst. Hèires qu'en d'auti tempsi auien eth bestiar coma eth gran protagonista, mès ara, que s'an convertit en un mercat a on era ròba e eth minjar prenen un lòc destacat per deuant des animaus. Totun es hèires encara se mantien coma un moment a on retrobar-se damb gent deth país.

Eh pas deth temps

Damb es ans, es hèires araneses an patit ua grana transformacion. Ena sua origina ère eth moment tà crompar e véner es animaus mès comuns que podien èster garies, crabes, oelhes, shivaus o mules, vaques e porcèts.

Ara era preséncia d'aguesti animaus qu'ei anecdotica e possible gràcies as incentius des Ajuntaments e deth Govèrn d'Aran tà qu'es ramadèrs pòrten es animaus tara fira.

Mès tanben a canviat eth perfil des marchands. Alvetz se comprauen michons, camises, tricòts e giquetes. Mès tanben alhs, torroms, oli e d'autes causes que calien enes cases. Ara tot a canviat, se non ac auem en supermercat, vam dehòra o directament lo crompam en internet e arriben londeman....mos auem tornat 'senhoritos'.....

Era òbra literària

En 1976, Pepita Caubet Delseny (1930-2007), escriuèc 'Era fira darrèra de Vielha' ua òbra que remassaue es convèrses e situacions que era auie escotat de petita en aquères hèires de d'auti tempsi. Un relat que reflèxe eth canvi dera societat aranesa que, a plaseret, deishaue eth sector primàri, basat ena ramaderia, entà apostar peth torisme.

Aguest roman que guanhèc eth prumèr prèmi ena prumèra edicion deth Concors Literari Aranés celebrat eth 7 de noveme de 1976.

Adaptacion tara ràdio

En 1988 Catalunya Ràdio apostaue per aranés e metie en antena, en desconexion tara Val d'Aran, eth programa 'Meddia Aranés' dirigit per Lissa Escala e damb Jòse Antònio Bruna e Jòse Badia en equip. Gràcies ar interés dera alavetz directora deth programa, se hèc un enregistrament damb Manuel Perailes coma tecnic. Siguec ua sòrta de teatre radiofonic, que se convertic en tot un succés gràcies ara gent que metec era sua votz tà dar vida as protagonistes dera òbra de Pepita Caubet.

Dempús deth Meddia Aranés arribaue Eth maitin d'Aran e d'alavetz ençà a estat er enregistrament mès s'a repetit. Lèu cada an, en arribar eth temps des hèires, que s'a aufrit ena antena tà que es naues generacions descorbisquen expressions e moments dera Val d'Aran de d'auti tempsi.

Un temps que non tornarà

Era madeisha autora dera òbra originau participèc en enregistrament e ena sua votz podem escotar aguestes paraules..

Es istòries que remasse era òbra mòstren ua Val d'Aran camin deth canvi, damb era entrada deth torisme e des granes bastisses.

Ara que lo podetz tornar a escotar e deishar-vos portar per aguestes istòries que mos parlen d'un temps passat que ja non tornarà.

En 2022, quan se complien 15 ans dera mòrt de Pepita Caubet Delseny, autora dera Fira darrèra de Vielha, Lissa Escala rebrembaue com se hèc aqueth enregistrament.